Tarihi eser restorasyonu (Koza Han)

Tarihi eser restorasyonu yapmaktan çok, tarihi kendi düşüncemize göre restore etmeyi severiz.

Eski uygarlıklardan ve atalarımızdan günümüze kalan her yapının bir değeri olduğu gibi, eski medeniyetlerin kültürü, sosyal hayatları ve inanışları hakkında da çok sayıda bilgiyi barındırırlar.

Anadolu ve Bursa coğrafyası tarihi eserler açısından oldukça zengindir. Hele ki İznik, başlı başına kültür turizminin lokomotifi olacak zenginliklere sahip ama hala beyaz atlı prensini bekliyor kurtarılmak için.

Toplum olarak geçmişten günümüze kadar ayakta durabilmiş tarihi eserlere karşı zihniyetimiz ve davranışlarımız pek de memnun edici düzeyde olmasa da son yıllarda en azından viranelik haline gelmiş şehir içindeki tarihi mekânların çoğu restore edilip hizmete açılmıştır.

Tabi restore etmek ve hizmette kullanmak ayrı konulardır, hele ki restorasyon yapmak işin püf noktası lakin aslına uygun restore konusunda daha çok yolumuz var.

Bursa kamuoyunda son günlerde kentin tarihi mekânlarından Koza Han’da zemin çalışmaları ciddi tartışmaya neden oldu.

Tartışmanın odak noktası ise Koza Han içinde belirli bölgeler olmak üzere zeminin masa sandalyeye daha uygun bir şekilde restore edilmesiydi. Lakin bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olma hastalığımız ve siyaseten ortak aklın olmayışı anlamsız bir tartışmanın fitilini ateşlemiş oldu.

Bursa’nın muhalif partilerinin il başkanları ve Büyükşehir Belediye Başkanı, Koza Han’da açıklamalarda bulundular ama ortak bir görüşte bir araya gelemediler.

Geçtiğimiz günlerde Koza Han’a gittim, tarihi çok sevmeme rağmen uzman olmamakla birlikte önce esnaflarla sohbet etme imkânı buldum. Koza Han esnafları önceden beridir söylenen bir restorasyon çalışması olacağını bildiklerini fakat masa sandalye yerlerinin zeminine karo taş döşenmesinin doğru olmadığını söylediler. Gerekçe ise mevcut alanda görüntü olarak orijinal yapının iyi gözükmemesi.

Eski esnaflarla görüştüğümde Koza Han hakkında at arabalarının girdiği, ipek işlerinin ticaretinin yapıldığı merkez olduğunu söylüyorlar şimdilerde genellikle insanların kapalı çarşıyı gezdikten sonra dinlendiği veya buluşma mekânı haline gelmiş durumda.

Peki, Bursa Büyükşehir Belediyesi burada ne yapmak istiyor?

Öncelikle dip not olarak, “Bir yapıda restorasyon çalışması gerçekleştirilecek ise öncelikle yapı uzmanları tarafından incelenir ve onarım gerçekleştirecek her nokta belirlenir. Basamaklar, merdivenler, zeminler, duvarlar, mozaikler, çiniler, betonarme zeminler, ahşap zeminler gibi her nokta proje içerisine katılarak, bu noktalarda kimlerin hizmet vermesi gerektiği belirlenir. Restorasyon projesi hazırlanıp onay alındıktan sonra gerçekleştirilecek her işlem için farklı noktalardan hizmet talep edilir” denilmektedir uzmanlar tarafından.

Büyükşehir yetkililerine projesi sorduğumuzda, ”Proje öncesinde 580 metrekare doğal granit, dükkânların önünde 680 metrekare beton parke ve arada da 350 metrekare beton üstü toprak dolgu (Bitkiyetişmeyen) vardı” diyorlar.

Peki, yapılmak istenen nedir?

“Bursa Kültür Varlıkları Kurulunun 06.01.2021 tarih ve 10139 sayılı onaylı projesi ile beton parkeler kaldırılarak 1255 metrekare doğal granit zemin 400 metrekare de nitelikli yeşil alan yapılacaktır” denilmekte olup, yapılacak projenin afişleri Koza Han’da kamuoyuyla paylaşılmış.

Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin projesinde resimde de görüldüğü öncelikle alanda yeşil bölümler genişletilmiş doğal olarak çay kahve içmek için alanlar daraltılmış, dükkân önlerindeki yürüyüş koridoru genişletilmiş olarak gözüküyor.

Tarihi eser restorasyonlarında görüntü kirliliği çok olur. O yüzden genelde çalışmalar esnasında alan kamuya kapatılır ama sanırım bu gözden kaçmış.

Ayrıca çalışmalar hakkında doyurucu bilgi de çok önemli. Özellikle böyle herkesin gözü önünde bulunan tarihi bir mekanda restorasyon çalışması yapılırken…

Koza Han zemini için yapılan proje elbette eleştiriye açıktır ama zemini tam incelediğinizde geçmiş dönemlerde yapılan zemin çalışmalarının ne kadar kötü yapıldığını da Koza Han’da görmek mümkün.

Proje tamamlandığında bu tartışmaların olacağını düşünmüyorum. Afişlerden gördüğüm kadarıyla bekleyip görelim. Sonuçta her şey Bursa için; yapılan yanlışı eleştirmek de, yapılan doğruyu taktir etmek de…