İsrail’le ilişkilerde yeni dönem

İsrailli uzmanlara göre Cumhurbaşkanı Herzog’un Türkiye ziyareti ilişkilerde olumlu bir sayfa açacak.

İsrailli uzmanlar Binyamin Netanyahu döneminde kopma noktasına gelen Türkiye-İsrail ilişkilerinin mevcut İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un yarınki Türkiye ziyareti ile olumlu bir kulvara gireceği görüşünde.

İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un bölgesel meselelerde inisiyatif alarak Netanyahu’nun aksine rasyonel bir anlayışla hareket ettiği ve bu konuda hükümetle koordinasyon halinde olduğu gözleniyor.

AA muhabirine konuşan İsrailli uzmanlar, bölgede bugün gelinen noktada ilişkilerin geliştirilmesinin iki ülkenin de yararına olacağını vurgulayarak, ziyaretin yeni bir dönemi başlatabileceğini ifade etti.

Kudüs İbrani Üniversitesinde araştırmacı Roni Shaked, iki ülke arasındaki siyasi ilişkilerin dalgalı seyretmesine rağmen ticari ilişkilerin sürekli geliştiğini söyledi.

İsrail halkının Türkiye’yi ziyaret etmeyi özlediğini belirten Shaked, “Türkiye’nin İsrailli turistlerin geri gelmesini istediğini düşünüyorum. Türkiye, İsrailliler için önemli bir tatil destinasyonu ve birçok İsrailli Türkiye’ye yeniden gitmek istiyor.” dedi.

Shaked, çıkarları gözetmenin iki taraf için de faydalı olacağını belirterek, şunları kaydetti:

“Herzog’un ziyareti, 2008’den bu yana İsrail’den Türkiye’ye ilk üst düzey temas olma özelliği taşıyor. Bu Türkiye gibi büyük ve önemli bir ülke için çok uzun bir süre, aynı şekilde İsrail için de. Bence İsrail, Türkiye’ye, Türkiye de İsrail’e ihtiyaç duyuyor.”

Enerji iş birliği gündemde

Ukrayna’daki savaşın bölgede yeni bir düzen oluşturduğuna işaret eden Shaked, “Yeni bir zamandayız, özellikle Ukrayna’daki savaşın oluşturduğu tablo bizimle Türkiye arasındaki ilişkide yeni iş birlikleri doğurur.” ifadelerini kullandı.

Shaked, Türkiye-İsrail ilişkilerinde enerji hatlarının gündemde olacağını ve iki ülkeyi birbirine yakınlaştıran unsurlardan birinin bu olduğunu belirterek, “İsrail’in Türkiye üzerinden bir gaz boru hattı açarak gazını Avrupa’ya satması, iki ülke açısından çok yararlı olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

İsrail Dışişleri Bakanlığında Bakan Yardımcılığı seviyesindeki Genel Direktörlük görevi yapmış aynı zamanda 1980’li yıllarda İsrail’in Ankara Büyükelçiliğinde Maslahatgüzar olan Alon Liel de İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un ziyaretinin ilişkilerde yeni bir dönemi hazırlayabileceğini dile getirdi.

Herzog’un enerji konusunda Türkiye’de yaptığı temasları ve aldığı mesajları dönünce İsrail hükümetine ileteceğini belirten Liel, bu ziyaretin İsrail hükümeti ile koordinasyon halinde planlandığına dikkati çekti.

“Herzog Türkiye konusunda babasının izinden gidiyor”

Liel, Herzog’un Türkiye ile ilişkilere, 1983-1993 döneminde İsrail Cumhurbaşkanı olan babası Chaim Herzog’un liderliğinde iki ülke arasında atılan tarihi adımları göz önüne alıp “kişisel bir yönden” baktığını anlatarak, şöyle devam etti:

“Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Türkiye ile ittifakı, 30 yıl önce 1992’de gerçekleştirdiği ziyaretle inşa eden babasının izinden yürüdüğünü düşünüyor. (Baba) Chaim Herzog, bu dönemde Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve Başbakan Süleyman Demirel ile görüştü, çok, çok tarihi bir ziyaretti. Bu ilişkilerde bir dönüm noktasıydı. İki ülke arasında askeri ve güvenlik iş birliği anlaşmaları imzalandı. Türkiye’ye Yahudi cemaatinin göçünün 500. yıl dönümüydü.”

İlişkilerde bardağın yarısı yakın zamanda doldu

Liel, son olarak iki ülke ilişkilerinin seyrine dair, “Birkaç ay öncesine kadar karşılıklı ilişkilerde boş bir bardağımız vardı. Ancak bu cumhurbaşkanlığı ziyareti, yaklaşık 10 yıldır boş kalan bardağın yarısını doldurabilir, bir temel oluşturabilir.” ifadelerini kullandı.

İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un Türkiye ziyareti yeni iş birliklerine kapı aralayacak

Türkiye ile İsrail’in son 5 yıldır artış gösteren ticaret hacmi, geçen yıl rekor kırarak 8,4 milyar dolara ulaştı. Bu ülkeye yapılan ihracat da 2021’de yıllık bazda yüzde 35,1 artarak 6,4 milyar dolarla en yüksek seviyesine çıktı.

İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un yarın başlayacak Türkiye ziyaretinde, iki ülke arasındaki iş birliğinin geliştirilmesi için atılabilecek adımlar ele alınacak.

AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, İsrail Cumhurbaşkanı Herzog, 2008’den bu yana Türkiye’yi ziyaret eden ilk İsrailli lider olacak.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 3 Şubat’ta Ukrayna’ya hareketinden önce düzenlediği basın toplantısında, Herzog’un mart ayının ortalarında Türkiye’yi ziyaret edeceğini belirtmişti.

Herzog’un 9-10 Mart’taki ziyareti sırasında ikili ilişkiler tüm boyutlarıyla gözden geçirilecek.

Eşi Michal Herzog ile Ankara’ya resmi ziyaret gerçekleştirecek olan Herzog, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde devlet töreniyle karşılanacak ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir araya gelecek.

İsrail Başbakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı ofisleri koordinasyonunda düzenlendiği belirtilen ziyaret sırasında iki lider, İsrail-Türkiye ilişkileri, iki devlet ve halkları arasında çeşitli alanlarda iş birliğini genişletme potansiyeli de dahil olmak üzere çeşitli ikili konuları görüşecek.

Görüşmelerde Türkiye ile İsrail arasındaki iş birliğinin geliştirilmesi için atılabilecek adımların ele alınmasının yanı sıra güncel, bölgesel ve uluslararası meselelerle ilgili fikir alışverişinde bulunulması öngörülüyor.

Türkiye ve İsrail’in dış ticareti

Türkiye ile İsrail ilişkilerinde tansiyon, bu ülkenin 2010’da Mavi Marmara gemisine düzenlediği saldırıyla yükselirken İsrail-Filistin geriliminden de etkilendi.

Bu süreçte diplomatik ilişkilerde yaşanan durgunluğa rağmen, İsrail ile ticari ilişkiler genel olarak pozitif seyrini sürdürdü.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Türkiye ile İsrail’in ticaret hacmi son 5 yılda artarken geçen yıl rekor kırarak 8,4 milyar dolara ulaştı. İkili ticaret hacmi 2020 yılında 6,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

Türkiye’nin İsrail’e ihracatı 2021’de yıllık bazda yüzde 35,1 artarak 6,4 milyar dolarla en yüksek seviyesine çıktı, ithalatı da yüzde 36,8 yükselerek 2,1 milyar dolar oldu.

Türkiye’nin dış ticaret fazlası verdiği ülkelerden biri olan İsrail, bu dönemde Türkiye’nin en çok ürün sattığı 9’uncu ülke olarak kayıtlara geçti.

Geçen yıl İsrail’e en çok ürün satılan fasıl 1,2 milyar dolarla “demir ve çelik”, 504,5 milyon dolarla “motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı”, 478,4 milyon dolarla “plastikler ve mamulleri” oldu.

Aynı dönemde, İsrail’den en çok ithalat gerçekleştirilen fasıllar ise 1,1 milyar dolarla “mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar”, 208,9 milyon dolarla “demir ve çelik”, 150,8 milyon dolarla “plastikler ve mamulleri” şeklinde sıralandı.

Küresel kapsamda ticaret istatistikleri sunan web tabanlı hizmet sağlayıcısı Trademap’e göre, 2020 yılında Türkiye, İsrail’in en çok ürün satın aldığı 4’üncü ülke olurken İsrail’in en çok ürün sattığı 8’inci ülke olarak kayıtlara geçti.

İsrail’in dış ticaret hacmi son 20 yılda iki kattan fazla arttı

Nüfusu 9,4 milyon olan İsrail, genel olarak mal ticaretinde açık veren, hizmetler kısmında ise fazla veren bir ülke konumunda bulunuyor.

Savunma sanayisi, elmas işlemeciliği ve bilgi teknolojileri sektörleri ülkenin önemli ihraç kalemlerini oluşturuyor.

İsrail, hizmet gelirlerinde özellikle bilgi teknolojileri, sağlık turizmi ve din turizmi sektörlerinde fazla veriyor.

İsrail’in dış ticaret hacmi son 20 yılda iki kattan fazla arttı. 2001’de 62 milyar dolar olan hacim, 2018’de 139 milyar dolara kadar çıktı, 2020’de Kovid-19 salgınının da etkisiyle 119 milyar dolara geriledi.

Dış ticaretinin çok büyük kısmını ABD ve AB ülkeleriyle yapan İsrail, büyük oranda ithalata bağımlı bir ülke pozisyonunda bulunuyor.

Ülke ekonomisinin en gelişmiş sektörlerinin başında elmas işlemeciliği, bilişim, savunma sanayisi, ilaç, sağlık turizmi ve din turizmi geliyor.

(AA)